تجزیه و تحلیل داده‎های ژئوشیمی اکتشافی در محدوده معدن سرب و روی ایرانکوه اصفهان با استفاده از روش‎های تحلیل اکتشافی داده‎ها (EDA) و هندسه فرکتال

معادن سرب و روی ایرانکوه در رشته‌کوهی به همین نام در 20 کیلومتری جنوب غرب اصفهان واقع شده است. بخش‎های معدنی تپه سرخ، گوشفیل، خانه گرگی و ... در این منطقه شناسایی شده که جداگانه تعیین ذخیره شده و بعضاً مورد بهره‎برداری قرار گرفته است. این مطالعه به منظور شناسایی آنومالی‎ها و اندیس‎های سرب و روی در بین دو منطقه معدنی تپه سرخ و گوشفیل انجام گردیده است. در این مطالعه 804 نمونه خاک به‌طور سیستماتیک در دو مرحله برداشت شده و نمونه‎ها پس از آماده‌سازی‌های لازم برای 35 عنصر آنالیز شده‎اند. در این مطالعه از 12 عنصر برای تجزیه و تحلیل استفاده شده است. برای شناسایی و تفکیک آنومالی‎ها در این مطالعه از سه روش آمار کلاسیک، هندسه فرکتال و EDA (تحلیل اکتشافی داده‎ها) استفاده شده است. قبل از انجام تجزیه و تحلیل اصلی با روش‎های فوق‎الذکر، ابتدا پردازش اولیه داده‎ها شامل اصلاح داده‎های سنسورد و جداسازی داده‎های خارج از رده انجام گردید. سپس نرمال بودن داده‎ها بررسی شد. داده‎های اولیه عناصر Ca، Mg و S نرمال بودند ولی بقیه عناصر با تبدیل لگاریتمی ساده و یا سه پارامتری نرمال‌سازی شدند. روش آمار کلاسیک با توجه به پارامترهای آماری به دست آمده و فرمول‎های استاندارد، مقادیر آنومالی و زمینه در مورد هر عنصر جداسازی گردید. برای جداسازی زمینه از آنومالی با روش فرکتال از مدل عیار – مساحت در محیط GIS استفاده شد. جداسازی آنومالی از زمینه با روش EDA نیز به کمک نمودار جعبه‎ای انجام گردید. سپس نقشه‎های مربوط به هر عنصر با کاربرد سه روش نامبرده رسم شدند. به‌طورکلی نقشه‎های تهیه شده انطباق خوبی با هم دارند ولی روش فرکتالی به علت ساختاری بودن دارای قابلیت اعتماد بیشتری است. مناطقی که در سه روش آنومالی نشان دادند، دارای اولویت بالاتری جهت مطالعات بعدی می‎باشند. عناصر اصلی شامل Pb، Zn و Cd در شمال‎غرب، مرکز و جنوب شرق آنومالی نشان می‎دهند. آنومالی‎های به دست آمده با نتایجی که از مطالعات سطحی به دست آمده انطباق خوبی نشان می‎دهند. جهت انجام مراحل بعدی اکتشاف و بررسی‎های بیشتر آنومالی‎ها، استفاده از روش ژئوفیزیکی IP پیشنهاد گردید.